Grupa: Moderator
Posty: 2930 #5002249
Od: 2018-4-14
| Tarczyca, właściwie gruczoł tarczowy, położona jest u dołu szyi przed tchawicą. Ten niewielki organ odpowiedzialny jest za wytwarzanie hormonów, które sterują przemianą materii w tkankach i narządach organizmu. Są to trójjodotyronina (T3), tyroksyna (T4) oraz kalcytonina. Do ich produkcji tarczycy niezbędne są odpowiednie ilości jodu pobierane z pożywienia i powietrza. Za pracę gruczołu tarczycy odpowiada hormon TSH wytwarzany w przysadce mózgowej. Kiedy z jakiegoś powodu tarczyca produkuje za mało hormonów w porównaniu do zapotrzebowania organizmu, mówimy o niedoczynności tarczycy. Na zachorowanie narażeni są zwłaszcza ludzie starsi, z przewagą kobiet.Niedoczynność tarczycy może występować w dwóch formach – subklinicznej (utajnionej) oraz pełnoobjawowej (klinicznej).
Subkliniczna niedoczynność tarczycy to najłagodniejsza forma choroby, która daje bardzo skąpe, trudne do zauważenia objawy. U dorosłych mogą być to jedynie obniżenie nastroju, stan chronicznego zmęczenia a nawet depresja. Trudno jednoznacznie przypisać te symptomy niedoczynności tarczycy, a zignorowanie ich może prowadzić do rozwinięcia się choroby do fazy pełnoobjawowej. Subkliniczna niedoczynność tarczycy u małych dzieci charakteryzuje się: długotrwałą żółtaczką u noworodków oraz psychicznym i fizycznym opóźnieniem w rozwoju dziecka –zaburzeniami wzrostu, kłopoty z jedzeniem, zimną, łuszczącą się skórą czy ochrypłym głosem Przy utajnionej niedoczynności tarczycy u dzieci starszych da się zauważyć zahamowanie wzrostu, suchość i łamliwość włosów, nietolerancję zimna, dokuczliwe bóle głowy oraz spowolniałą mowę.
Pełnoobjawowa niedoczynność tarczycy objawia się na bardzo różne sposoby, dlatego istotne jest przedstawienie lekarzowi wszystkich zagadkowych objawów oraz przeprowadzenie odpowiednich badań, mających zweryfikować poziom hormonów w organizmie. Chorzy często skarżą się na przyrost masy ciała, częste zaparcia, duszności, sztywność mięśni i obolałe stawy. Niedoczynność tarczycy może wywoływać również problemy z utrzymaniem ciąży, obniżenie libido oraz impotencję. Osłabiona pamięć, trudności z koncentracją, bóle głowy i uczucie przejmującego zimna (nawet w upalne dni) również są klasyfikowane jako objawy niedoczynności tarczycy. Skóra przesusza się i staje się chropowata, co szczególnie uwidacznia się na łokciach i kolanach – wydają się "brudne". Niedoczynność tarczycy ma wpływ także na włosy – stają się suche i łamliwe, znacznie przerzedzają się brwi. Twarz chorego staje się "nalana", powieki obrzęknięte, może pojawić się tzw. drugi podbródek a dołki w obojczykach zanikają.Niedoczynność tarczycy może wynikać z różnorakich przyczyn. Jeśli niedobór hormonów spowodowany jest uszkodzeniem gruczołu tarczowego, mówimy o pierwotnej niedoczynności tarczycy. Kiedy nieprawidłowości zachodzą w wyniku zmniejszonej stymulacji ze strony przysadki mózgowej (mniejsza produkcja hormonu TSH) – jest to wtórna niedoczynność tarczycy. Czasem zdarza się również trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy, która wynika ze zbyt małej ilości hormonu (TRH, tyreoliberyna) produkowanego przez podwzgórze.
Do czynników pierwotnej niedoczynności tarczycy należy między: innymi choroba Hashimoto – przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, kiedy w organizmie uaktywniają się przeciwciała przeciwko enzymom naturalnie występującym w gruczole tarczycy. Na pierwotną niedoczynność tarczycy ma wpływ również całkowite lub częściowe wycięcie tarczycy, napromieniowanie okolic szyi przy leczeniu nowotworów oraz niedobór jodu w środowisku.
Wtórna niedoczynność tarczycy występuje: w wyniku uszkodzenia lub nowotworu przysadki mózgowej. Niedoczynność tarczycy trzeciorzędowa analogicznie wystąpić może, gdy nowotworowi bądź urazowi uległo podwzgórze. Innym powodem może być sarkoidoza.Rzadsze powody choroby:
zapalenie tarczycy występujące po porodzie,
podostre zapalenie tarczycy,
niedoczynność spowodowana pewną grupą leków,
wtórna niedoczynność w trakcie chorób przysadki.Niedoczynność tarczycy to choroba, która dotyka około 5% kobiet (dorosłych) oraz tylko ok. 1% mężczyzn. Faktem jest, że ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem, jednak zdarza się, że i u osób młodych oraz dzieci możemy spotkać się z niedoczynnością. Hashimoto towarzyszące niedoczynności tarczycy często ma miejsce u członków rodziny.Lekarz, aby potwierdzić bądź wykluczyć niedoczynność tarczycy, zleca przeprowadzenie badań hormonalnych. Na początek pacjent powinien wykonać stężenie TSH we krwi, które może być zlecone nawet przez lekarza rodzinnego. W przypadku gdy TSH okaże się powyżej górnej granicy, konieczne jest wykonanie pomiaru wolnej tyroksyny (fT4). Jeżeli podwyższonemu stężeniu TSH towarzyszy niskie FT4 to znaczy, że mamy do czynienia z pierwotną niedoczynnością tarczycy, która wiąże się z chorobą tarczycy, nie przysadki.
W następnej kolejności lekarz próbuje ustalić skąd się wzięła choroba. Aby ułatwić sobie to zadanie, wykonuje on USG tarczycy (jeżeli chodzi o Hashimoto, objawia się ono zmniejszoną wielkością tarczycy oraz małą echogenicznością).
Można również wykonać oznaczenie stężeń immunoglobulin przeciwtarczycowych we krwi, szczególnie przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) lub przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG): wysoki poziom anty-TPO sugeruje chorobę Hashimoto.
Przeczytaj więcej o badaniach diagnostycznych wykonywanych przy podejrzeniu chorób tarczycy, czyli o profilu tarczycowym.Leczenie niedoczynności tarczycy w lwiej części przypadków polega na stałym podawaniu hormonów tarczycy. Ich ilości jest dobierana indywidualnie tak, aby nie uzyskać za dużego stężenia w organizmie. Po przywróceniu normalnego stężenia hormonów, organizm zaczyna funkcjonować prawidłowo. W niedoczynności tarczycy hospitalizacja wymagana jest rzadko - zwykle leczenie prowadzi się w warunkach ambulatoryjnych.
Nieco inaczej jest w przypadku, gdy za chorobę odpowiedzialny jest niedobór jodu - wówczas podaje się zawierające go suplementy. Takie sytuacje zdarzają się jednak obecnie dość rzadko. Dieta stosowana w niedoczynności tarczycy powinna przede wszystkim zawierać duże ilości jodu oraz białka. Jod jest pierwiastkiem potrzebnym do odpowiedniego działania organizmu. Jod bierze udział w wytwarzaniu hormonów tarczycy, które wpływają na wzrost oraz odpowiednią przemianę materii. Jeśli szybko przybierasz na wadze, masz suchą skórę oraz ciągłe jest ci zimno - udaj się do lekarza endokrynologa, ponieważ prawdopodobnie masz niedoczynność tarczycy.
Ludzki organizm potrzebuje ok. 160 μ,g jodu dziennie (w ciąży i podczas karmienia 180–200 μ,g). Jod powinniśmy dostarczać drogą wziewną (pobyt nad morzem) lub w pokarmach, duże jego ilości zawierają ryby i owoce morza, które są jego naturalnym źródłem. Ilość jodu w produktach mlecznych czy zbożowych oraz warzywach jest zróżnicowana i zależy od miejsca ich uprawy (jeżeli gleba ma za mało jodu to i rośliny na niej rosnące nie będą go zawierały).
Niektóre kraje, aby uzupełnić niedobory tego pierwiastka, jodują sól kuchenną, która kolejno dodawana jest do gotowych potraw. Jod zawierają niektóre wody mineralne.Wykaz produktów, które ograniczają przyswajanie jodu:
kalafior,
kapusta,
soja,
brukselka,
brukiew,
rzepa.
Gotowanie warzyw obniża zawartość niekorzystnych substancji, jednak osoby, u których istnieje niedobór jodu muszą ograniczyć wyżej wymienione warzywa i dodatkowo orzeszki ziemne czy gorczycę.
Istotne jest również spożywanie białka, które powinno stanowić około piętnaście procent wszystkich kalorii. Białko nie tylko wspomaga metabolizm, ale i powoduje produkcję hormonu wzrostu, który wpływa na spalanie tkanki tłuszczowej. Pacjenci z niedoczynnością tarczycy powinni więc zwiększyć ilość białka w diecie do około 100 g. Uwaga! Pamiętaj o spożywaniu dużej ilości wody, aby nie uszkodzić nerek! (przynajmniej 1,5 l dziennie). |
